Alkoholizm nieletnich i sytuacja prawna w Polsce

W dalszym ciągu choroba alkoholowa jest nałogiem o największej skali problemu w Polsce. Jedną z przyczyn, przez które Polacy spożywają nadmiar napojów alkoholowych są uwarunkowania kulturowe i panująca obyczajowość. Tym samym, alkohol jest obecny niemalże na każdym spotkaniu towarzyskim lub święcie i uroczystości okolicznościowej, jak chociażby chrzciny, komunia, wesele. Należy podkreślić, że wszystko jest dla ludzi, alkohol też. Spożywany zdroworozsądkowo nie jest szczególnie zagrażający zdrowiu. Problem pojawia się w momencie kiedy dana osoba zaczyna tracić kontrolę nad ilością i częstotliwością sięgania po etanol. Statystyki ukazują, że każdego roku dochodzi do obniżania się wieku inicjacji alkoholowej. Alarmujący jest fakt, iż po alkohol sięgają już nawet dzieci dwunastoletnie, a w skrajnych przypadkach nawet dziesięcioletnie znają już smak alkoholu.

PARPA: Ponad 40 proc. piętnastolatków w ciągu ostatniego miesiąca piło alkohol, co piąty się nim upił

CBOS przeprowadziło badanie na temat postaw młodych osób wobec alkoholu. Wynika z niego, iż w przypadku blisko 70% przypadków osobą odpowiedzialną za inicjację alkoholową u osoby młodej jest dorosły człowiek. Zazwyczaj jest to ktoś z najbliższego otoczenia takiej osoby – domownik lub bliski znajomy rodziny, który częstuje nastolatka napojem alkoholowym. Szczególnie dotyczy to letnich miesięcy, kiedy każdy chce odreagować stres związany z pracą lub szkołą.
Jak wynika z analiz udostępnionych przez PARPA – choroba alkoholowa wśród osób nieletnich jest jednym z głównych problemów, z którym należy się uporać na poziomie rządowym w krajach europejskich, wliczając w to również Polskę. Podkreślone tutaj zostaje konieczność niesienia pomocy młodzieży. Tym bardziej, że wiele badań pokazuje, że im wcześniej dojdzie do inicjacji alkoholowej, tym większe prawdopodobieństwo rozwinięcia się poważnej choroby alkoholowej w przyszłości takiej osoby. Duży nacisk powinno kłaść się na profilaktykę uzależnień, szczególnie kierowaną do osób młodych. Spore znaczenie mają również kampanie społeczne i inne działania służb publicznych w tym zakresie.

Jak zapobiegać alkoholizmowi nieletnich? Regulacje prawne

W Polsce obowiązuje ustawa o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi – Dz. U. z 2018 r. poz. 969. W jej treści można odnaleźć informację, że za podejmowane czynności związane ze zminimalizowaniem skutków spożycia alkoholu odpowiedzialne są jednostki samorządowe, a także administracja rządowa. Aby zapobiegać alkoholizowania się młodzieży wymienione wyżej organy zobowiązane są do:
Zapewnienia wsparcia tym organizacjom społecznym, które pomagają osobom uzależnionym, wliczając w to również nieletnich alkoholików,
Współpracowania z kościołami i innymi związkami wyznaniowymi w aspekcie dotyczącym trzeźwości oraz przeciwdziałaniom rozwijaniu się uzależnień,
Dodatkowo, aby ograniczyć spożycie alkoholu, konieczne jest również kształtowanie polityki społecznej, która obejmuje m.in.:
Zapewnianie warunków motywujących do zrezygnowania z konsumowania napojów alkoholowych,
Organizację działalności mającej cele informacyjne i wychowawcze,
Nadzór produkcji napojów wyskokowych, które przeznaczone są do obrotu na polskim rynku.

Sprzedaż alkoholu nieletnim to przestępstwo!

Główną przyczyną rozwijania się alkoholizmu wśród osób nieletnich jest stosunkowo łatwy dostęp do piwa, wina i innych podobnych napojów. W celu zapobiegania takiej sytuacji, został wprowadzony całkowity zakaz sprzedaży napojów odurzających osobom, które nie ukończyły osiemnastego roku życia. Informacje na ten temat zamieszczone są art. 43 ustawy z 1982 roku. Przepisy wyraźnie podają, że każda osoba sprzedająca osobie nieletniej alkohol popełnia przestępstwo. Dodatkowo istnieje możliwość, na mocy rady gminy, okresowo lub na stałe zakazać handlu napojami alkoholowymi w wybranych miejsca i rejonach.
Odpowiedzialnością karną związaną ze sprzedażą osobom niepełnoletnim alkoholu zostają obarczeni zarówno pracownicy sklepu, gdzie doszło do przestępstwa, jak i również osoby, które potencjalnie mogły pomagać nastolatkom zakupić alkohol. Takimi osobami często są przypadkowi klienci lub znajomi, którzy niezdający sobie sprawy z odpowiedzialności, narażone zostają na nieprzyjemne konsekwencje prawne. Karze podlega również nakłanianie małoletnich do spożywania alkoholu – grozi za to grzywna lub kara pozbawienia wolności do dwóch lat. Informacje na ten temat znajdują się w kodeksie karnym, art. 208.

Alkoholizm nieletnich a przepisy – jakie czynności może podjąć policja?

Mimo szerokim działaniom profilaktycznym, realnie nie da się całkowicie pozbyć problemu alkoholizowania się nieletnich osób. Duże znaczenie tutaj mają również podejmowane działania policji, która zajmuje się osobami:
Do osiemnastego roku życia – w ramach działań związanych z przeciwdziałaniem demoralizacji,
Między trzynastym, a siedemnastym rokiem życia – które mają otwarte postępowanie dotyczące czynów karalnych,
Do dwudziestego pierwszego roku życia – które są w trakcie postępowania dotyczącego czynów karalnych.
Zakres działań funkcjonariuszy policji sprecyzowane są na mocy ustawy o postępowaniu w sprawie nieletnich – Dz. U. 2018.0.966. Na jej mocy mundurowi mają prawo zbierać i utrwalać dowody nieprawidłowego zachowania, zatrzymywać osoby nietrzeźwe, a także w razie potrzeby – kierować sprawę do sądu rodzinnego. Inne czynności wykonywane przez policjantów to:
Sprawdzanie tożsamości,
Ujęcie małoletnich oraz ich kontrola,
Przeszukanie zawartości toreb, plecaków i innych bagaży, które są w posiadaniu nieletniego.

Alkoholizm u nieletnich – zasady dotyczące zatrzymania w stanie nietrzeźwości

Alkoholizowanie się osób nieletnich często prowadzi do zatrzymania takiej osoby w izbie wytrzeźwień, placówce leczniczej, odwykowej lub na komendzie policji. Wszystkie te sytuacje uregulowane są prawnie na mocy ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi. W jej zapisach można odnaleźć informacje, że osoba nieletnia będąca pod wpływem alkoholu nie może spędzić w miejscach wyszczególnionych powyżej więcej niż 24 godziny. Są one lokowane w osobnych pomieszczeniach, z dala od osób dorosłych. Od razu po ich przyjeździe informowani są rodzice, opiekunowie prawni lub sąd opiekuńczy. Istnieje również możliwość zwolnienia osoby nieletniej po ukazaniu niezbędnych zaświadczeń zdrowotnych – o ile ich rodzice lub opiekunowie dostarczą wniosek złożony na piśmie w tej sprawie. W przeciwnym razie osoba nieletnia może opuścić instytucję dopiero w momencie odzyskania trzeźwości. Zdarza się również sytuację, kiedy po takiego nastolatka nikt się nie zgłasza – w takim przypadku umieszcza się ich w placówce interwencyjnej. Zazwyczaj ma to miejsce, kiedy uciekają z ośrodków opiekuńczo-resocjalizacyjnych.

Alkoholizm nieletnich a przestępczość

Nadużywanie wszelkich odurzających substancji często stanowi preludium do wchodzenia na drogę przestępczą i konflikty z prawem. Nadużywanie alkoholu u osób nieletnich powoduje stopniowe zanikanie granic moralnych i zasad. Młode osoby bardzo często dopuszczają się pobić, rozbojów, kradzieży i włamań. W momencie ich zatrzymania, o wymiarze ich kary będzie decydować ich wiek – jak podaje art. 10 kodeksu karnego. Po ukończeniu siedemnastego roku życia osoba niepełnoletnia traktowana jest przez sąd jako osoba dorosła, a w szczególnych przypadkach może to zostać zastosowane nawet w przypadku osoby, która ukończyła piętnasty rok życia. Jednak takie sytuacje dotyczą jedynie bardzo poważnych przestępstw i zdarzają się bardzo rzadko.